Հայկական մշակույթը իր հարուստ ավանդույթներով, պատմությամբ և ծեսերով վաղուց աչքի է ընկնում։ Տարբեր ուտեստներ ու ըմպելիքներ դարերի ընթացքում դարձել են հայ ազգի ինքնության մասը։ Դրանցից մեկը թանն է՝ ավանդական հայկական մածնային ըմպելիք, որը կարևոր տեղ է զբաղեցնում ինչպես առօրյա կյանքում, այնպես էլ հայկական տոնական ու ծիսական սովորույթներում։
Հայկական մշակույթը համարվում է աշխարհի ամենահին մշակույթներից մեկը՝ դարավոր պատմությամբ ու ծեսերով։ Այս մշակույթում խիստ կարևոր են եղել ոչ միայն հոգևոր և կրոնական ավանդույթները, այլ նաև ընտանեկան, գյուղատնտեսական ու սոցիալական նորմերը։ Հայկական խոհանոցը միշտ էլ եղել է հայերի մշակույթի անբաժանելի մասը, որը ոչ միայն սնունդի աղբյուր է, այլ նաև սրբազան կապ է մարդկանց և բնության միջև։ Հայաստանի բնության հրաշալիքները, հատկապես լեռներն ու հովիտները, միշտ էլ պայմանավորել են մարդկանց ապրելակերպը։ Բնությունն ու գյուղատնտեսական ավանդույթները հայերի առօրյա կյանքի մասն են եղել, ինչը արտահայտվել է նաև նրանց սննդակարգում։ Հայկական սննդամթերքը միշտ եղել է պարզ, առողջ ու հարուստ՝ ստեղծված գյուղական կյանքի կարիքներին համապատասխան։
Թան՝ ավանդական հայկական մածնային ըմպելիքը, դարեր շարունակ եղել է հայերի սննդակարգի կարևոր մասը։ Այն պատրաստվում է մածունից՝ ջրի կամ հանքային ջրի հետ խառնելով։ Թանը հայտնի է իր թարմացնող ու առողջարար հատկություններով, ինչը հատկապես կարևոր է հայկական շոգ ամառների ժամանակ։ Արևի տակ աշխատող մարդիկ հաճախ թան են խմել՝ իրենց ջրազրկվածությունը կանխելու և օրգանիզմը կարգավորելու համար։ Թանի կարևորությունը ոչ միայն առողջարարության մեջ է, այլ նաև հայկական ինքնության մեջ։ Արդեն դարեր շարունակ թանը արտացոլում է գյուղական կյանքի պարզությունը և գյուղացիների՝ բնության հետ ներդաշնակ ապրելու արվեստը։ Այն արտահայտում է նաև հայ ժողովրդի նվիրվածությունը սեփական ավանդույթներին և կենսակերպին։ Թանը հայկական խոհանոցում մեծ դեր ունի նաև իր տևական պահպանման շնորհիվ։ Տեղական մածունը երկար է պահպանվում՝ թույլ տալով թանը երկար ժամանակով օգտագործել։ Սա հատկապես կարևոր է եղել վաղ շրջանի հայերի համար, ովքեր հիմնականում զբաղվել են գյուղատնտեսությամբ և անասնապահությամբ։
Թանը ոչ միայն սովորական ըմպելիք է հայերի առօրյա կյանքում, այլ նաև տոնակատարությունների և հատուկ միջոցառումների անբաժանելի մասն է։ Թանի կարևորությունը ընդգծվում է հատկապես ազգային տոների, հարսանիքների, ծնունդների և այլ սոցիալական միջոցառումների ժամանակ։ Հայկական տոնական սեղաններն անպայման ներառում են թան, որը համարվում է օրհնության ու բախտի խորհրդանիշ։ Հայկական գյուղերում թանն ընդունված է մատուցել հարսանիքների ու տոնական միջոցառումների ընթացքում՝ որպես առողջություն և հաջողություն բերող ըմպելիք։ Թանն արտացոլում է բարգավաճման և բարեկեցության գաղափարը՝ շնորհիվ իր սննդարար հատկությունների։ Այդ իսկ պատճառով այն հաճախ օգտագործվում է հայոց մեծ տոների և ավանդական ծեսերի ժամանակ։ Նույնիսկ այսօր, երբ շատ բաներ փոխվել են, թանը շարունակում է մնալ հայկական առօրյայի կարևոր բաղադրիչներից մեկը։ Այն հաճախ օգտագործվում է ամառվա տաք օրերին որպես սառեցնող ըմպելիք, իսկ ձմռան ցուրտ օրերին՝ որպես տաքացնող ու վերականգնող սնունդ։ Այս առումով, թանը դարձել է հայ ժողովրդի առողջարար կենսակերպի խորհրդանիշը։
Տնական թանը միշտ համարվել է ավելի առողջարար, քան խանութային տարբերակները, քանի որ այն չի պարունակում հավելումներ և պահածոյացնող նյութեր։ Տնական թանի պատրաստումը պարզ և հեշտ գործընթաց է, որը պահանջում է միայն մի քանի բաղադրիչ։
Պատրաստման եղանակ՝
Հայկական խոհանոցում հացն ու աղը միայն կերակուր չեն․ դրանք խորհրդանիշներ են։ Հայկական սեղանի վրա հացը…
Գաթան ոչ միայն հայկական խոհանոցից հայտնի աղանդեր է, այլև մեր ավանդական մշակույթի անբաժանելի մասը։ Այն…
Հայկական խոհանոցն ունի երկար պատմություն և հարուստ ավանդույթներ, որոնց առանցքում կանգնած են բնական և թարմ…
Նուռը, հնագույն պտուղներից մեկը, դարձել է հայկական խոհանոցի իսկական սիրտը։ Դարեր շարունակ այն եղել է…
Հայկական խոհանոցը համարվում է աշխարհի ամենահին և ամենահարուստ խոհանոցներից մեկը։ Այն իր մեջ ներառում է…
Հայկական խոհանոցի պատմությունը վկայում է, որ դարեր շարունակ միսը համարվել է տոնական մթերք, մինչդեռ առօրյա…