Հայաստանի աշնանային համերը․ Ուղեցույց Գաթա Պանդոկի աշնանային մենյուի վերաբերյալ
Հայաստանում աշունը պարզապես եղանակ չէ․ այն մի ամբողջ զգացողություն է։ Երբ դաշտերը դառնում են ոսկեգույն, խաղողի այգիները լցվում են գինու բույրով, իսկ խոհանոցներում բորբոքվում են թոնրերը, հասկանում ես՝ եկել է այն ժամանակը, երբ հայկական խոհանոցը բացվում է իր ամենահարուստ երանգներով։
Գաթա Պանդոկում աշնան մենյուն ստեղծվել է հենց այդ տրամադրությամբ։ Այստեղ աշունը ոչ թե պարզապես կերակրացանկ է, այլ Հայաստանի աշնանային համերի մի ամբողջ տոն։ Յուրաքանչյուր ուտեստ հիշեցնում է մեր հողն ու բնությունը․ թարմ բանջարեղեն, դանդաղ եփած միս, նուռի փայլ, մեղրով թխված գաթա։
Աշնանային մենյուի առանձնահատկությունը նրա բույրերի խորը համադրություններն են։ Խաշլաման՝ եփված դանդաղ կրակի վրա, խառնվում է քիմիոնի, սամիթի ու սխտորի բույրերին։ Թանապուրը տաքացնում է հոգին, իսկ լավաշի փափուկ կտորը հիշեցնում է տանը թխած հացի համը։
Սեզոնի գլխավոր խորհրդանիշներից է, իհարկե, գաթան՝ թարմ թխված, կարագոտ և բուրավետ։ Այն դարձել է Գաթա Պանդոկի խորհրդանիշը՝ հայկական հյուրընկալության և ջերմության իրական խորհրդով։
Աշնանային մենյուի հիմքում տեղական մթերքներն են․ ընտրված են ամենաթարմ և բնությանը մոտ բաղադրիչները՝ խաղող, սալոր, նուռ, ընկույզ, քունջութ։ Այդպես է ծնվում իսկական հայկական աշնանային ճաշացանկը, որտեղ համերն ու բույրերը միախառնվում են արվեստի պես։
Գաթա Պանդոկում աշունը կարելի է ոչ միայն տեսնել կամ զգալ, այլև՝ ճաշակել։ Քանի որ յուրաքանչյուր ուտեստ այստեղ պատմություն է՝ անցյալից դեպի ներկա, որտեղ հայկական խոհանոցը խոսում է ամենաբնորոշ լեզվով՝ համով։
Աշնան համային ճանապարհորդություն՝ ավանդույթից դեպի նոր փորձառություն
Աշունը միշտ էլ եղել է համերի սեզոն Հայաստանում։ Երբ եղանակը դանդաղ փոխվում է, մարդիկ բնականաբար ձգտում են դեպի տաքություն, իսկ հայկական խոհանոցն էլ՝ իր բնույթով, դառնում է այդ հոգևոր ու մարմնական ջերմության աղբյուրը։
Գաթա Պանդոկում աշնան գալուստը նշվում է յուրահատուկ մենյուով՝ միաձուլելով ավանդական բաղադրատոմսերն ու նոր համային մոտեցումները։ Այստեղ աշնան բույրերը հայտնվում են ամեն մանրուքի մեջ՝ տապակած բանջարեղենից մինչև անուշաբույր գաթան։
Աշնանային մենյուի սիրտը կազմում են մսային ուտեստները․ խաշլաման, խորովածը,ինչպես նաև ապուրները։ Դրանք մատուցվում են թոնրի լավաշով և տեղական գինով՝ ստեղծելով անզուգական համային ներդաշնակություն։ Այս համադրությունները ներկայացնում են ոչ միայն Գաթա Պանդոկի ոճը, այլև հայկական խոհանոցի փիլիսոփայությունը՝ պարզ, ազնիվ, բայց անսահման հարուստ համերով։
Հայաստանի աշնանային համերը այստեղ դառնում են ճանապարհորդություն․ յուրաքանչյուր կերակուր պատմում է սեզոնի պատմությունը՝ բերքահավաքի, ընտանիքի, միասին լինելու մասին։ Աղցանների մեջ՝ նուռ, ընկույզ, մեղր և կանաչ խոտաբույսեր։ Թթուներն իրենց հերթին հիշեցնում են հայկական աշնան պահպանված համը՝ կծու, թթվաշ, բայց անչափ համեղ։
Այս ամբողջ փորձառությունը Գաթա Պանդոկում վերածվում է իրական գաստրոնոմիկ շրջագայության՝ դեպի հայկական խոհանոց։ Այստեղ ամեն ինչ մտածված է այնպես, որ այցելուն զգա՝ աշունը Հայաստանում ոչ միայն տեսանելի, այլև համտեսելի է։
Եվ հենց դա է Գաթա Պանդոկի առանձնահատկությունը՝ համերի միջոցով պատմել հայկական մշակույթի մասին։
Աշնանային ավանդույթներ և ժամանակակից ճաշացանկ՝ հայկական ոգով
Հայկական խոհանոցը չի կարող գոյություն ունենալ առանց ավանդույթների։ Դարեր շարունակ հայ ընտանիքներում աշունը եղել է շնորհակալության, հավաքի և հյուրասիրության ժամանակ։ Գաթա Պանդոկը այդ ավանդույթը վերածել է ժամանակակից փորձառության՝ ստեղծելով յուրահատուկ մենյու, որտեղ հինն ու նորը միաձուլվում են մեկ սեղանի շուրջ։
Այս սեզոնին Գաթա Պանդոկում յուրաքանչյուր ուտեստ ունի իր պատմությունը։ Խաշլաման հիշեցնում է գյուղական ընտանիքների մեծ տոները, թթուները՝ պահպանված բերքի ուրախությունը, իսկ գաթան՝ մայրական ջերմությունը։
Հայկական աշնանային ճաշացանկը այստեղ ոչ միայն հին բաղադրատոմսերի վերականգնում է, այլև դրանց նոր մեկնաբանությունը։ Խոհարարներն օգտագործում են ավանդական բաղադրիչներ՝ ժամանակակից մատուցմամբ, ինչը յուրաքանչյուր այց դարձնում է նոր համային բացահայտում։
Գինին այստեղ նույնպես առանձնահատուկ տեղ ունի։ Խաղողի բերքահավաքի սեզոնին Գաթա Պանդոկի սեղաններին հայտնվում են տեղական գինիներ։ Դրանք ոչ միայն խմիչք են, այլև Հայաստանի աշնանային համերի անբաժան մասն։ Գինին ընդգծում է մսային ուտեստների խորությունը, իսկ քաղցր գաթայի հետ՝ ստեղծում կատարյալ ներդաշնակություն։
Հենց այսպիսի մանրուքներն են, որ Գաթա Պանդոկի աշնանային մենյուն դարձնում են յուրահատուկ։ Այն միաժամանակ ջերմ, վարպետորեն պատրաստված և հոգով հայկական է։ Այստեղ ամեն ինչ՝ բույրից մինչև մատուցում, հիշեցնում է, որ հայկական խոհանոցը պարզապես ուտելիք չէ․ դա մշակույթ է, որն ապրում է մեր սեղանների շուրջ։
Երբ դուրս ես գալիս Գաթա Պանդոկից, աշնան համը դեռ մնում է քո մեջ՝ ինչպես հիշողություն մանկության խոհանոցից։ Այդ իսկ պատճառով կարելի է վստահ ասել՝ այստեղ աշունը միայն եղանակ չէ։ Այն զգացմունք է, համ և հայկական ոգի՝ մեկ կերակրացանկի մեջ ամփոփված։
