Հայաստանում Ամանորը նշվում է մեծ շուքով և համարվում է տարվա ամենասպասված տոներից մեկը: Այն հայկական մշակույթի և ավանդույթների յուրահատուկ համադրությունն է՝ ընդգծված ընտանիքի, միասնության և հյուրընկալության շնչով: Հայկական Ամանորը ոչ միայն տոն է, այլև հնարավորություն վերաիմաստավորելու արժեքները, ամրապնդելու կապերը և համտեսելու բացառիկ ուտեստներ, որոնք դարձնում են տոնը իսկապես անմոռանալի:

Հայկական Ամանորյա ավանդույթները, Հայկական Ամանորյա ուտեստներ

Հայկական Ամանորը սկսվում է նախատոնական պատրաստություններից, որոնք ներառում են ինչպես տան մաքրությունը, այնպես էլ ամենագեղեցիկ ձևերով զարդարումը: Ավանդական հայկական ընտանիքներում հավատում են, որ Նոր տարին պետք է դիմավորել մաքուր տունով և դրական տրամադրությամբ՝ անցյալը թողնելով հետևում և նոր հույսերով ու նպատակներով շարժվելով առաջ:

1. Տան զարդարումը:Ամանորի ծառը (տոնածառ) Հայաստանում շատ տարածված է, սակայն ավանդական զարդարանքները հաճախ ներառում են հայկական մշակույթին բնորոշ մանրամասներ, օրինակ՝ ձեռագործ զարդեր կամ ավանդական նախշերով պարագաներ:
2. Ընտանեկան միասնությունը:Ամանորի գիշերը մեծ կարևորություն ունի՝ ընտանիքի բոլոր անդամները հավաքվում են մեկ սեղանի շուրջ: Անգամ նրանք, ովքեր ապրում են արտերկրում, հաճախ վերադառնում են հայրենի տուն՝ միասին նշելու այս կարևոր օրը:
3. Ամենաազնիվ մաղթանքները:Հայկական Ամանորն առանձնանում է բարեմաղթանքներով: Ավանդույթի համաձայն՝ մարդիկ այցելում են իրենց հարազատներին ու ընկերներին՝ միմյանց առողջություն, բարեկեցություն և հաջողություն մաղթելու համար:

Հայկական Ամանորը անբաժան է համեղ ուտեստներից, որոնք փոխանցվում են սերնդեսերունդ: Դրանք ոչ միայն կշտացնում են, այլև խորհրդանշում են առատություն, բարեկեցություն և հյուրընկալություն:

1. Տոլմա:Ամանորի սեղանի գլխավոր ուտեստներից մեկն է տոլման՝ լցոնված խաղողի տերևներ կամ կաղամբ, որոնք լցվում են մսով, բրնձով և համեմունքներով: Ամանորի համար շատ ընտանիքներ պատրաստում են հատուկ տեսակ՝ “պասուց տոլմա”՝ լոբիով և բանջարեղենով:
2. Գաթա: Հայկական գաթան Նոր տարվա սեղանի անբաժան մասն է: Այն խորհրդանշում է քաղցրություն, հաջողություն և ընտանիքի բարեկեցություն: Երբեմն գաթայի մեջ փոքրիկ մետաղադրամ են տեղադրում՝ հաջողության նշան:
3. Բուդ:Ամանորի սեղանի առավել ընդգծված մասն է մսով լի տապակած բուդը, որը շատ ընտանիքներում համարվում է առատության և բարիության խորհրդանիշ:
4. Չրեղեն և մեղր:Չրեղենը՝ խուրման, թուզը, ծիրանը, համարվում է Ամանորի առողջարար ուտեստ, իսկ մեղրը խորհրդանշում է քաղցր և բարի տարի:
5. Քյուֆթա և բաստուրմա:Սեղանին հաճախ դրվում են ավանդական մսամթերքներ, որոնք թե՛ համեղ են, թե՛ ավանդական արժեք են արտահայտում:
6. Խաշ:Շատ ընտանիքներում Ամանորը սկսվում է խաշով՝ որն օգնում է թարմանալ:

Հայկական Ամանորը՝ միասնության տոն

Ամանորը Հայաստանում միայն ընտանեկան տոն չէ. այն միավորում է համայնքները, հարազատներին ու նույնիսկ անցորդներին: Բոլորը բաց են միմյանց հետ ուրախությունն ու լավատեսությունը կիսելու համար:

1. Հյուրասիրություն:Հայկական տներում Ամանորի օրերին հյուրերի հոսքը չի դադարում: Շատ ընտանիքներ պահում են ավանդույթը՝ առաջին այցելուներին ընդունելով մեծ հյուրընկալությամբ, որովհետև հավատում են, որ առաջին հյուրի բարեմաղթանքները կարող են ազդել ամբողջ տարվա վրա:
2. Նվերների փոխանակում:Հայկական Ամանորը անհնար է պատկերացնել առանց նվերների: Հաճախ դրանք կարող են լինել փոքրիկ խորհրդանշական նվերներ՝ քաղցրավենիք, գինի կամ ձեռագործ իրեր: Նվերների փոխանակումը խորհրդանշում է սերն ու գնահատանքը:
3. Երաժշտություն և պար:Տոնական երեկոները Հայաստանում ուղեկցվում են ավանդական հայկական երաժշտությամբ և պարերով, որոնք ստեղծում են տոնական տրամադրություն:

Ամանորի կարևորությունը հայկական մշակույթում

Ամանորը Հայաստանում միայն տոն չէ, այլ նաև անցյալի և ապագայի մասին խորհելու, նոր նպատակներ դնելու ու ավելի լավ տարվա պատրաստվելու հնարավորություն: Այն բերում է մարդկանց ավելի մոտ, ստիպում է գնահատել ընտանիքը, ավանդույթները և հայկական ջերմությունն ու հյուրընկալությունը:

Հայկական Ամանորը մի յուրահատուկ ժամանակաշրջան է, որը ցուցադրում է հայկական մշակույթի գեղեցկությունը, ավանդույթների պահպանման կարևորությունը և ընտանիքի կապի անփոխարինելիությունը: Անկախ նրանից, թե որտեղ է անցկացվում այս տոնը, այն միշտ մնում է սրտից բխած և հոգուց ջերմ:

Հայկական Ամանորը եզակի տոն է, որը միավորում է ավանդույթներն ու ժամանակակից արժեքները: Նոր տարվա գիշերը հայկական ընտանիքները ոչ միայն նշում են տոնը, այլև կրկին վերապրում են իրենց պատմությունն ու արժեքները՝ կիսելով դրանք հաջորդ սերունդների հետ: