Երևանը միայն քարաշեն փողոցներով ու պատմական շենքերով քաղաք չէ․ այն իրականում բացօթյա թանգարան է, որտեղ յուրաքանչյուր քայլը պատմում է մեր ժողովրդի անցյալի ու ներկայի մասին։ Քաղաքի միջով քայլելիս նկատում ես, թե ինչպես են հին բակերը համադրվում ժամանակակից ճարտարապետության հետ, իսկ այդ ամենին ուղեկցում են բույրերը՝ թոնրի հացի, սուրճի ու թարմ խոհանոցի։
Սակայն զբոսանքն իսկապես լիարժեք է դառնում այն ժամանակ, երբ այն միավորվում է համերի փորձառության հետ։ Գաստրոնոմիկ շրջագայություն Երևանում ոչ միայն զբոսաշրջիկների, այլև տեղացիների սիրելի զբաղմունք է դարձել։ Մարդիկ քայլում են քաղաքի կենտրոնով, Հանրապետության Հրապարակից մինչև Հյուսիսային պողոտա, տեսնում են պատմական ու մշակութային կառույցները, իսկ հետո կանգ են առնում այնտեղ, որտեղ հայկական խոհանոցը մատուցվում է իր իսկական տեսքով։
Երևանը վերջին տարիներին զարգացել է որպես գաստրոնոմիկ ուղղություն․ բազմաթիվ սրճարաններ ու ռեստորաններ փորձել են ներկայացնել ավանդական ուտեստները ժամանակակից մոտեցմամբ։ Բայց եթե ուզում ես զգալ իսկական հայկական խոհանոց Երևանում, ապա ընտրությունը պարզ է․ պետք է մտնել այնպիսի վայր, որտեղ ավանդույթը պահվում է ամեն մանրուքում՝ ուտեստից մինչև սպասարկում։ Այդպիսի վայրերից ամենավառ օրինակներից մեկն է Գաթա Պանդոկը։
Երևանի սրտում գտնվող Գաթա Պանդոկը դարձել է ոչ միայն ռեստորան, այլև յուրահատուկ մշակութային կանգառ։ Այստեղ մարդիկ գալիս են ոչ միայն ուտելու, այլև ապրելու հայկական խոհանոցի փորձառությունը։ Հենց դռնից ներս մտնելուն պես քեզ դիմավորում է ջերմ մթնոլորտը․ սեղանին դրված թոնրի հացը և աղը հիշեցնում են հյուրընկալության մասին դարավոր ավանդույթները։
Գաթա Պանդոկում ամեն ուտեստ ունի իր պատմությունը։ Ապուրները՝ հարիսա, սպաս, քյալագյոշ, գալիս են գյուղական խոհանոցից։ Խորովածը, քաբաբը և մսային ուտեստները ներկայացնում են հայ ժողովրդի տոնական սեղանների ավանդույթը։ Իսկ իհարկե, գաթան՝ թարմ թխված, կարագի անուշահոտությամբ, հանդիսանում է հիմնական խորհրդանիշը։ Հայկական գաթան այստեղ ոչ միայն քաղցրություն է, այլև խորհրդանշական ավանդույթ՝ ընտանիքի ջերմության ու միասնականության։
Բայց Գաթա Պանդոկը միայն ուտեստ չէ․ այստեղ հայկական գինիները դառնում են ճաշի լիարժեք մասը։ Յուրաքանչյուր բաժակ գինի պատմում է Վայոց Ձորի խաղողի վազերի մասին, Արենիի հազարամյակների պատմության մասին։ Եվ հենց գինին է դառնում գաթայի լավագույն ընկերը՝ ստեղծելով ներդաշնակ համերի միություն։
Գաստրոնոմիկ շրջագայություն Երևանում անհնար է պատկերացնել առանց այս փորձառության։ Տուրիստները հաճախ նշում են, որ հենց այստեղ են նրանք առաջին անգամ իսկապես հասկացել՝ ինչ է նշանակում հայկական խոհանոց Երևանում։ Դա ոչ միայն ուտելիք է, այլև մշակութային հաղորդակցություն, որտեղ ուտեստները պատմում են ժողովրդի մասին։
Երևանում զբոսնելիս անպայման կզգաս քաղաքի բազմաշերտ պատմությունը․ Հանրապետության հրապարակը պատմում է Հայաստանի նորագույն պատմությունը, Կասկադը՝ ժամանակակից արվեստի հմայքը, իսկ հին բակերը՝ անցյալի հիշողությունները։ Բայց այդ ամենը ամբողջական է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ զբոսանքը ավարտվում է սեղանի շուրջ։
Սեղանի շուրջ կիսվող ուտեստները Երևանում հատուկ նշանակություն ունեն։ Դրանք միավորում են մարդկանց՝ ինչպես հին ժամանակներում, այնպես էլ այսօր։ Ահա թե ինչու զբոսանքից հետո Գաթա Պանդոկ այցելելը նման է ճամփորդությանը, որը հասնում է իր բնական հանգրվանին։ Այստեղ զբոսանքի տպավորությունները շարունակվում են համերի լեզվով․ քաղաքի գույներն ու ձայները տեղափոխվում են սեղանի վրա դրված ուտեստների մեջ։
Հայկական խոհանոցը միշտ եղել է ընտանիքի ու միասնության խորհրդանիշ։ Երբ զբոսանքից հետո նստում ես սեղանի շուրջ ու համտեսում գաթա, ապուր, խորոված կամ հայկական գինի, զգում ես, թե ինչպես է քաղաքը դառնում կենդանի։ Դա ոչ թե սովորական ճաշ է, այլ ապրում, որ միավորում է անցյալը և ներկան։
Երևանը ճանաչելու լավագույն ձևերից մեկն այն է, որ զբոսանքը համադրես համերի փորձառության հետ։ Իսկ այդ փորձառությունը ամբողջական է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ այն գտնում ես Գաթա Պանդոկում։ Այստեղ ամեն ուտեստ, ամեն բաժակ գինի ու յուրաքանչյուր կտոր գաթա պատմում է ավանդույթների մասին և թույլ է տալիս քեզ զգալ՝ թե ինչ է նշանակում ապրել ու շնչել Երևանի ոգին։
Երևանը քաղաք է, որտեղ զբոսանքը չի ավարտվում փողոցներով քայլելով․ այն շարունակվում է սեղանի շուրջ։ Գաստրոնոմիկ շրջագայություն Երևանում հենց այդ ճանապարհն է, որը տանում է դեպի հայկական խոհանոցի իսկական փորձառություն։ Իսկ եթե ուզում ես զգալ հայկական խոհանոց Երևանում, ապա Գաթա Պանդոկը քո կանգառներից գլխավորն է։
Այստեղ քաղաքային զբոսանքի տպավորությունները վերածվում են համերի, իսկ գաթան ու գինին դառնում են Երևանի այցեքարտը։Սա այն անկյունն է, որտեղ զբոսանքը վերածվում է փորձառության, իսկ փորձառությունը՝ հիշողության։
Հայկական խոհանոցը ոչ միայն համերի բազմազանություն է, այլև հազարամյակների պատմություն, մշակույթ և ինքնություն։ Ամեն մի…
Երբ խոսում ենք համաշխարհային խոհանոցի մասին, առաջին հերթին հիշում ենք, որ յուրաքանչյուր ժողովուրդ իր ուտեստներով…
Հայկական խոհանոցում հացն ու աղը միայն կերակուր չեն․ դրանք խորհրդանիշներ են։ Հայկական սեղանի վրա հացը…
Գաթան ոչ միայն հայկական խոհանոցից հայտնի աղանդեր է, այլև մեր ավանդական մշակույթի անբաժանելի մասը։ Այն…
Հայկական խոհանոցն ունի երկար պատմություն և հարուստ ավանդույթներ, որոնց առանցքում կանգնած են բնական և թարմ…
Նուռը, հնագույն պտուղներից մեկը, դարձել է հայկական խոհանոցի իսկական սիրտը։ Դարեր շարունակ այն եղել է…