Երբ խոսքը գնում է հայկական խոհանոցի մասին, քչերն են կարող ներկայացնել ազգային խոհանոցի էությունը: Քաբաբ՝ ավանդական ուտեստը ոչ միայն կերակուր է, այլև մշակութային խորհրդանիշ, որը մարմնավորում է հայկական հավաքույթների, տոների և առօրյա կյանքի կարևոր մասը: Հայկական խոհանոցը հին ու հարուստ համերի, ավանդույթների մի խառնուրդ է, որը դարերի ընթացքում զարգացել է։ Տարբեր տարածաշրջանների ազդեցության տակ ձևավորված այս խոհանոցը հայտնի է իր թարմ բաղադրիչներով, համեմունքներով և ժամանակի ընթացքում մշակված պատրաստման եղանակներով։Թեև քաբաբի տարբեր տեսակներ կարելի է հանդիպել Մերձավոր Արևելքում և Կովկասում, հայկական տարբերակը առանձնանում է իր յուրահատուկ համեմունքներով և պատրաստման տեխնիկայով։ Հայկական խոհանոցը հիմնվում է բնական, տեղական արտադրանքի վրա, ինչպիսիք են թարմ խոտաբույսերը, միսն ու բանջարեղենը։ Անկախ նրանից՝ դա մսի ծխագույն բույրն է, որ ծխվում է բաց կրակի վրա, թե կատարյալ մարինացված մսի համը, Հայաստանում քաբաբ ուտելը ոչ միայն համային, այլև մշակութային փորձառություն է: Այն հաճախ մատուցվում է լավաշի, թարմ բանջարեղենի և տարբեր սոուսների հետ, որոնք ամբողջացնում են ուտեստի համային ներդաշնակությունը։

Քաբաբ

Հայաստանում քաբաբն ավելի է քան պարզապես ուտեստ ։ Քաբաբը կենսական դեր է խաղում սոցիալական հավաքույթներում, տոնակատարություններում և անգամ առօրյա կյանքում։ Հարսանիքների, տոնակատարությունների և տոների ընթացքում նրա ներկայությունը այն միասնականության և հյուրընկալության խորհրդանիշ է դարձնում։ Քաբաբի պատրաստումը հաճախ դառնում է համատեղ գործունեություն, որտեղ ընտանիքի տղամարդիկ հպարտանում են իրենց պատրաստման հմտություններով՝ սերնդեսերունդ փոխանցելով տեխնիկաները։ Միսը պատրաստելու այս գործընթացը ավելին է, քան պարզապես կերակուր պատրաստելը. այն ընտանիքի անդամներին միավորող փորձառություն է, հիանալի առիթ՝ միասին հավաքվելու և հիշողություններ ստեղծելու։ Քաբաբի դերը հայկական մշակույթում դժվար է գերագնահատել, քանի որ այն ոչ միայն սնունդ է, այլ նաև միավորող ուժ։ Բացի այդ, քաբաբը խորապես արմատացած է հայկական ինքնության մեջ։ 

Ուտեստը հարգվել է բանաստեղծություններում, երգերում և պատմություններում՝ ընդգծելով նրա դերը հայկական ավանդույթներում։ Հաճախ կարելի է լսել, թե ինչպես են տեղի բնակիչները բանավիճում, թե որտեղ է հնարավոր գտնել Երևանի լավագույն քաբաբը՝ լինի դա հարմարավետ գինետանը, թե փողոցային վաճառողի մոտ, ում բաղադրատոմսը փոխանցվել է սերնդեսերունդ։

Քաբաբի ծագումը Հայաստանում կապված է երկրի հարուստ պատմության հետ։ Թեև “քաբաբ” բառը ունի պարսկական արմատներ, այն, ինչ այսօր հայերը ճանաչում են որպես քաբաբ, ձևավորվել է և վերամշակվել դարերի ընթացքում։ Միսը կրակի վրա պատրաստելու գաղափարը գալիս է դեռևս հին ժամանակներից, իսկ հայկական քաբաբը զարգացել է այդ պարզ տեխնիկայից՝ դառնալով յուրօրինակ կերակրատեսակ։ Պատմականորեն, հայկական մարտիկներն ու որսորդները միս էին պատրաստում արշավների ժամանակ՝ օգտագործելով պարզ շամփուրներ և կրակ՝ պատրաստման հիմքում։ Ժամանակի ընթացքում այս պատրաստման մեթոդները ավելի են կատարելագործվել՝ ներառելով տարբեր համեմունքներ և մարինադներ, որոնք հայկական քաբաբին տալիս են իր առանձնահատուկ համը։

Հայկական քաբաբ,գառան քաբաբ,հայկական քաբաբ հավի

Ժամանակակից Հայաստանում քաբաբը հանդիպում է տարբեր ձևերով, որոնցից ամենահայտնին են գառան, տավարի և հավի քաբաբները։ Յուրաքանչյուր տեսակը յուրահատուկ համ է տալիս սեղանին։ 

Գառան քաբաբը՝ իր փափուկ և համեղ մսով, նախընտրելի է տոնական առիթների համար, մինչդեռ տավարի քաբաբը հարմար է ամենօրյա կերակուրների համար։

Հավի քաբաբը ոչ միայն յուրահատուկ համային բուրմունք ունի, այլ նաև ընդգծում է հայկական խոհանոցին հատուկ մթերքների պարզությունԸ։ Քաբաբի ավանդույթը Հայաստանում խոր արմատներ ունի, սակայն հավի քաբաբը ավելի վերջերս է սկսել տարածվել։ Մինչ ավանդական հայկական քաբաբներն ավելի հաճախ պատրաստվում էին գառան կամ տավարի մսով, հավի քաբաբը սկսեց գերակշռել իր թեթևության շնորհիվ, որը ավելի շատ մարդկանց է դուր գալիս, հատկապես նրանց, ովքեր նախընտրում են առողջ սնունդ։ Հավի միսը լավ ընդունվեց հատկապես վերջին տարիներին, քանի որ այն համարվում է ավելի առողջարար՝ լինելով ցածր յուղայնությամբ և հարուստ սպիտակուցներով։ Այն շատ արագ դարձավ սիրելի տարբերակ թե՛ տեղացիների, թե՛ զբոսաշրջիկների շրջանում, ովքեր նախընտրում են ավելի թեթև ուտեստներ՝ չկորցնելով հայկական խոհանոցի հարուստ համերը։ Երևանի ռեստորաններում կարելի է գտնել տարբեր ձևերով մատուցված հավի քաբաբ։ Որոշ ռեստորաններ նախընտրում են հավատարիմ մնալ ավանդական մեթոդներին, իսկ մյուսները առաջարկում են նորարարական տարբերակներ՝ օգտագործելով նոր համեմունքներ կամ սոուսներ։ Բոլոր դեպքերում, հավի քաբաբը դարձել է հայկական խոհանոցի կարևոր մասնիկը, որը գրավում է թե՛ տեղացիներին, թե՛ զբոսաշրջիկներին։

Պանրով քաբաբը հայկական խոհանոցի յուրահատուկ ուտեստներից մեկն է, որը տարբերվում է ավանդական քյաբաբներից մի քանի կարևոր հանգամանքներով:

1. Պանիրի օգտագործում-Պանրի ավելացումը քաբաբի մեջ ստեղծում է միանգամայն նոր համային փորձառություն։
2. Համային բազմազանություն-Պանրով քաբաբը համատեղում է քաբաբի և պանիրի հարուստ համային բաղադրիչները, ստեղծելով հիանալի հակադրություն: Պանիրն, որը հալվում է, դարձնում է քյաբաբը ավելի հյութեղ և համեղ, իսկ մսի խտությունը ապահովում է հարուստ ու յուրօրինակ համային զգացում:

Այս ուտեստը հաճախ պատրաստվում է տեղական, բարձրորակ պանիրներով, որոնք ընդգծում են հայկական ավանդական բաղադրիչների կարևորությունը։ Պանիրը, որը օգտագործվում է, կարող է լինել սպիտակ կամ հալվող, ինչը դարձնում է ուտեստը առավել հետաքրքիր։ Պանրով քաբաբը կատարյալ ընտրություն է նրանց համար, ովքեր նախընտրում են նոր համային փորձեր, քանի որ այն համատեղում է ավանդական և ժամանակակից տարրերը, դարձնելով այն սիրելի ինչպես տեղացիների, այնպես էլ զբոսաշրջիկների շրջանում:

«Գաթա» պանդոկի պանրով քաբաբը՝<<Գաթա քաբաբը>> իսկական հայկական համի ուղեկից․

Հայկական խոհանոցն իր առանձնահատուկ համերով և յուրահատուկ ուտեստներով հայտնի է ողջ աշխարհում, սակայն քիչ ուտեստներ կան, որոնք այնպես յուրահատուկ են, ինչպես պանրով քաբաբը։ Իսկ երբ խոսքը գնում է «Գաթա» պանդոկի պանրով քաբաբի մասին, ապա կարելի է վստահ ասել, որ այս ուտեստը դարձել է հյուրերի ուշադրությունը գրավող հիմնական տարրը։ Այս քաբաբը ոչ միայն բացառիկ համային փորձառություն է, այլև յուրահատուկ համադրում է ավանդական և նորարարական խոհանոցի տարրերը: «Գաթա» պանդոկի պանրով քաբաբը տարբերվում է իր նրբությամբ և հագեցած համային երանգներով։ Թարմ միսն ու տեղական պանիրը միասին ստեղծում են ուտեստ, որը թե՛ թեթև է, թե՛ հագեցնող՝ իդեալական ընտրություն ցանկացած առիթի համար։