Հայկական ապուրների համը՝ սիրտն ու հոգին ջերմացնող ախորժելի ուտեստներ
Հայկական խոհանոցը հարուստ է ոչ միայն իր խոր արմատներով ու ավանդույթներով, այլև յուրօրինակ ուտեստներով, որոնք կարող են ցանկացած սեզոնին ջերմություն ու հարմարավետություն պարգևել։ Ապուրները հայկական խոհանոցի անբաժանելի մասն են, որոնք պատրաստվում են տարբեր բաղադրիչներով՝ միս, բանջարեղեն, հատիկաընդեղեն ու խոտաբույսեր, ստեղծելով անզուգական համերի ներդաշնակություն։ Հայաստանում ապուրները ոչ միայն սննդարար ուտեստներ են, այլև ընտանիքի ջերմության խորհրդանիշ։
Ահա մի քանի դասական ապուր, որոնք սիրված են բոլոր սերունդների կողմից․
Խաշ` ոչ միայն սառն օրերի սիրելի ուտեստ, այլև հայկական խնջույքների կարևոր բաղկացուցիչը։ Ցուրտ առավոտներին այն մարմինն ու հոգին ջերմացնող լավագույն տարբերակն է։ Սպաս` թանով պատրաստվող այս ապուրը մեղմ թթվաշ համ ունի և հիանալի լուծում է մարսողության համար։ Այն հատկապես տարածված է Գեղարքունիքի և Սյունիքի մարզերում։Պխաշա` հարիսայի նմանությամբ պատրաստվող, բայց ավելի թանձր ու սննդարար ապուր, որը հարուստ է սպիտակուցներով և էներգիայով։ Խապապ` մսային հարուստ ապուր, որը հաճախ մատուցվում է պանրով կամ թթվասերով՝ հավելելով նրա յուրահատուկ համը։
Ինչո՞ւ ընտրել հայկական ապուրներ.
Բնական բաղադրիչներ` պատրաստվում են թարմ մսից, բանջարեղենից և խոտաբույսերից՝ առանց հավելումների։Սննդարարություն` ապահովում են օրգանիզմին անհրաժեշտ սպիտակուցներ, վիտամիններ ու միներալներ։ Համերի ներդաշնակություն` յուրահատուկ համային նրբերանգներ, որոնք հաճույք են պատճառում ինչպես տեղացիներին, այնպես էլ զբոսաշրջիկներին։ Անկախ նրանից՝ ձմռան ցրտաշունչ օր է, թե ամառային զով երեկո, հայկական ապուրները միշտ կմնան սրտերն ու հոգին ջերմացնող լավագույն ընտրությունը։
Հայկական ապուրներ
Հայկական խոհանոցում կան ոչ միայն հայտնի ապուրներ, այլև քիչ հայտնի, բայց շատ յուրահատուկ ուտեստներ, որոնք զարմացնում են իրենց համերով ու պատրաստման ձևերով։
Խաշն ավանդական առավոտյան ուտեստ է, որը պատրաստվում է տավարի կամ գառան ոտքերից։ Այն եփվում է 8-12 ժամ, որպեսզի ստացվի խիտ, կոլագենով հարուստ ապուր։ Այն մատուցվում է լավաշով, սխտորով, բողկով, իսկ ըստ ավանդույթի՝ դրա հետ օղի են խմում։
Կարտոֆիլով թթվաշ ապուր՝ այս ապուրը հատկապես տարածված է լոռեցիների շրջանում։ Այն պատրաստվում է թթու կաղամբով, կարտոֆիլով և տոմատի հիմքով։ Նրա թթվաշ համը թարմացնող է, իսկ խոտաբույսերը լրացնում են յուրահատուկ բույրը։
Կարմիր տոլմայի ապուր՝ տոլմա, բայց արգանակով։Եթե սիրում եք տոլմա, ապա սա ձեր ապուրն է։ Այն պատրաստվում է տոլմայի ավանդական բաղադրիչներով, բայց խաղողի տերևով փաթաթելու փոխարեն միսը մանրացված է և եփվում է արգանակի մեջ՝ ստանալով խիտ, համեղ ապուր։
Ոսպով ապուր՝ հին ժամանակներից հայտնի էր իր սննդարարությամբ։ Հայկական ոսպով ապուրը պատրաստվում է բանջարեղենով, երբեմն նաև մսով, իսկ որոշ վայրերում ավելացնում են չորացրած մրգեր՝ ստանալու քաղցրաթթու համ։
Չորբա՝Կիլիկիայից եկած ժառանգություն։Չորբան հայկական խոհանոցի հնագույն ապուրներից է, որը պատրաստվում է մսով կամ լոբով։ Այն տարածված էր հատկապես Կիլիկիայում և մինչև այսօր պատրաստվում է տարբեր մարզերում՝ յուրահատուկ համային տարբերություններով։
Հայկական ապուրների բազմազանությունն ապացուցում է, որ ապուրը ոչ միայն ջրիկ ուտեստ է, այլև՝ լիարժեք ու բազմաշերտ խոհարարական փորձառություն։
Ավանդական հայկական ապուր,հայկական խոհանոցի ապուրներ
Հայկական խոհանոցը հարուստ է ավանդական ապուրներով, որոնք սննդարար են, օգտակար և լի հայկական համային նրբերանգներով։ Դրանք դարեր շարունակ եղել են հայկական կենցաղի անբաժանելի մասը՝ ջերմացնելով ու հագեցնելով մարդկանց թե՛ ձմռան ցրտին, թե՛ ամռան տաք օրերին։ Ավանդական հայկական ապուրներ։
Հայկական ապուրները ոչ միայն կուշտ և ջերմացնող ուտեստներ են, այլև խոհարարական ժառանգություն, որը սերունդ առ սերունդ փոխանցվում է՝ պահպանելով իր ավանդական համն ու բույրը։
Հայկական խոհանոցում ապուրները հատուկ տեղ են զբաղեցնում՝ դարերի պատմություն ունենալով և պահպանելով ազգային ավանդույթները։ Դրանք ոչ միայն սննդարար են, այլև արտացոլում են մեր նախնիների կենսակերպն ու կենցաղը։ Յուրաքանչյուր տարածաշրջան ունի իր յուրահատուկ բաղադրատոմսերը՝ փոխանցված սերնդեսերունդ։
Ավանդական հայկական ապուրները հաճախ պատրաստվում են բնական, տեղական բաղադրիչներով՝ թարմ բանջարեղենով, հացահատիկներով, մսով կամ կաթնամթերքով։ Դրանք տաքացնում են ձմռան ցրտին, ամրացնում օրգանիզմը և հաճախ օգտագործվում են որպես տնային բուժման միջոց՝ շնչառական հիվանդությունների կամ ձմեռային մրսածության դեմ։
Ապուրի պատրաստման արարողությունը երբեմն նույնքան կարևոր է, որքան նրա համն ու օգտակարությունը։ Տատիկների ձեռքով եփված ապուրները կրում են ընտանիքի ջերմությունն ու հոգատարությունը։ Սեղանի շուրջ հավաքվելիս այն դառնում է ոչ միայն ուտեստ, այլև շփման միջոց՝ սերունդներին միավորելով։
Ձմռան ցուրտ օրերին տաք ապուրը ոչ միայն ուտեստ է, այլև ջերմություն ու հարմարավետություն բերող ավանդույթ։ Գաթա Պանդոկում այս ավանդույթը վերածվում է իրական համի փորձառության․ հարուստ բաղադրիչներով, երկար եփված ու հայկական խոհանոցի լավագույն ավանդույթներով։ Արի ու վայելիր տաք, սննդարար ու անկրկնելի համով ապուրներ՝ սեղանի շուրջ ստեղծելով ջերմ հիշողություններ։
