Այսօր կբացահայտենք հայկական ավանդական ուտեստներից մի քանիսը, որոնք սիրված են ոչ միայն տեղացիների, այլև արտերկրյա հյուրերի կողմից: Այս ուղեցույցում մենք կուսումնասիրենք հայկական խոհանոցի համեղ աշխարհը՝  կենտրոնանալով այն ուտեստների վրա, որոնք ընդգծում են բանջարեղենի և խոտաբույսերի առատությունը հայկական խոհարարության մեջ:

Հայկական խոհանոցը պատմության, մշակույթի և ավանդույթների արտացոլումն է։ Հայկական խոհարարության մեջ բանջարեղենային ուտեստները ևս մեծ տեղ են գրավում: Անուշաբույր տաք ուտեստներից մինչև բանջարեղենային առատ աղցաններ՝ բոլոր այս ուտեստները ցուցադրում են երկրի բերրի հողի առկայությունը և հայ խոհարարների հնարամտությունը:

Բանջարեղենի վրա հիմնված ուտեստների մշակութային նշանակությունը

Հայկական մշակույթում ուտելիքն ավելին է, քան պարզապես սնունդ. այն հյուրընկալության, առատաձեռնության և միասնության խորհրդանիշն է: Բանջարեղենային հիմքով ուտեստները առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում հատկապես հայերի տներում՝ մարմնավորելով առողջություն և պարզություն:

Տարածաշրջանային տատանումներ

Որքան բազմազան է Հայաստանի լանդշաֆտը, նույնքան էլ՝ նրա խոհարարական ժառանգությունը, որտեղ յուրաքանչյուր տարածաշրջան պարծենում է իր խոհարարական յուրահատուկ համերով և ավանդույթներով: Օրինակ՝ Արարատյան բերրի հովիտներում դուք կգտնեք լոլիկի, պղպեղի և սմբուկի առատություն, ինչը հանգեցրել է տոլմայի հետ նաև լցոնած բանջարեղենի մատուցմանը: Միևնույն ժամանակ, Տավուշի լեռնային մարզում առանցքային տեղ են գրավում ապուրներն ու շոգեխաշած ուտեստները՝ սեզոնային բանջարեղեններով:

Հայկական բանջարեղենային հիմքով ուտեստները

Էտչ (Բլղուրով աղցան). Հայկական խոհանոցի սիրելի կերակուրը, էտչը օգտակար աղցան է, որը պատրաստվում է բլղուրով, լոլիկով, վարունգով, սոխով և խոտաբույսերով: Թարմացնող և սննդարար էտչը հաճախ օգտագործվում է որպես կողմնակի ճաշատեսակ կամ թեթև կերակուր:

Սմբուկով ռուլետ

Ծագումով Արարատյան բերրի հարթավայրերի շրջանից՝ այս ուտեստը ախորժահամ նախուտեստ է, որը պարունակում է բարակ կտրատած սմբուկի ռուլետներ՝ լցոնված սերուցքային ընկույզի և սխտորի մածուկով: Մատուցվում է նռան հատիկներով և թարմ խոտաբույսերով զարդարված:

Ղափամա

Սիրված ղափաման ճաշատեսակ է, որը ավանդաբար մատուցվում է տոնակատարությունների և տոների ժամանակ: Փորված դդումը լցվում է բրնձի, չրերի, ընկույզների և անուշաբույր համեմունքների քաղցր և համեղ խառնուրդով, այնուհետև պատրաստվում ջեռուցում:

Մշոշ

Մշոշը համեղ շոգեխաշած ուտեստ է, որը հատկապես սիրված է Լոռու մարզում։ Այն պատրաստվում է հիմնականում ոսպից և այնպիսի բանջարեղեններից, ինչպիսիք են՝ կարտոֆիլը, գազարը, սոխը և լոլիկը: Հաճախ նաև ավելացնում են կանաչիներ, որպեսզի այն ավելի համեղ լինի: Մշոշը պատրաստվում է հատկապես ցուրտ եղանակին։

Ջաջիկ

Ջաջիկը զովացուցիչ մածնապուր է: Սա պարզ, բայց համեղ ուտեստ է, որը կատարյալ է շոգ օրերի համար, որպես թեթև նախուտեստ: Ջաջիկ պատրաստելու համար կտրատած վարունգը խառնում են մածունի հետ և համեմում սխտորով, կանաչիներով: Երբեմն ձիթապտղի յուղ է ավելացվում լրացուցիչ համի համար: Այս ապուրը սովորաբար մատուցվում է սառը, զարդարված չոր անանուխով կամ թարմ խոտաբույսերով: Ջաջիկը հայկական խոհանոցում հայտնի ուտեստ է, որը սիրված է իր թարմացնող համի և զովացուցիչ հատկության համար:

Պասուց Տոլմա.պասուց տոլման հայտնի տոլմայի բուսական տարբերակն է: Մսի փոխարեն այն լցված է լոբով, ոսպով, սիսեռով, կանաչեղենով, բաղադրատոմսը կարող է տարբերվել՝ կախված տարածաշրջանից: Այս բաղադրիչները փաթաթում են կաղամբի մեջ և եփում, ինչպես սովորական տոլման: Պասուց տոլման սիրված է ինչպես բուսակերների, այնպես էլ ոչ բուսակերների կողմից՝ իր գունեղ արտաքինի և համի համար։

Փաստորեն հայկական խոհանոցը միայն մսակերների համար չէ, բուսակերների համար այն ևս առաջարկում է զանազան տարբերակներ։ Չնայած այս ամենին մսի սիրահարները նույնպես կգնահատեն հայկական խոհանոցի ավանդական բանջարեղենային  հիմքով ուտեստները։

Բոլոր ուտեստների հետ հայկական խոհանոցն առաջարկում է յուրահատուկ համեր. այսպիսով՝ անկասկած կգտնեք ձեզ համար ուտելիք անկախ սննդային նախընտրություններից, քանի որ բանջարեղենային միքսերը հայկական խոհանոցում ևս հաջողված են։