Հայկական խոհանոցի զարդը՝ աննկարագրելի համեղ թփով դոլմա
Բազմաթիվ ուտեստների շարքում, որոնք առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում ամբողջ աշխարհի սննդի սիրահարների սրտերում, տոլման հանդես է գալիս որպես սերնդեսերունդ փոխանցված խոհարարական ստեղծագործական արվեստի վկայություն:
Այս ճանապարհորդության ընթացքում մենք կանդրադառնանք տոլմայի հարուստ պատմությանը՝ բացահայտելով խաղողի տերևներով բարուրված այս համեղ ուտեստի գաղտնիքները։
Տոլմայի ծագումը
«Տոլման» պատրաստում են և՛ մսային, և՛ բանջարեղենային հումքով, լցոնած և փաթաթված՝ «տիլլի»–ի մեջ (ուրարտերեն՝ «տոլի» բառից, որը նշանակում է խաղողի տերև, այստեղից էլ տոլմա = խաղողի տերևի մէջ լցոնված և փաթաթված ճաշատեսակ)։ Դարերի ընթացքում այս ուտեստը ընդունվել, հարմարեցվել և տոնվել է տարբեր մշակույթների կողմից՝ իր վրա կրելով տարբեր ազդեցություններ:
Պատրաստման եղանակը
Խաղողի տերևների օգտագործումը որպես միջուկը փաթաթելու միջոց ոչ միայն հնարամիտ է, այլև գործնական, քանի որ խաղողի տերևները հեշտությամբ հասանելի են այն շրջաններում, որտեղ ուտեստը տարածված է: Տոլմա պատրաստելուց առաջ թարմ խաղողի տերևները եփում են: Բրնձի, համեմունքների և աղացած հորթի մսի անուշաբույր խառնուրդը խնամքով փաթաթվում է խաղողի տերևների մեջ՝ ստեղծելով գլանափաթեթների անուշաբույր բույլ։ Տոլման եփում են մարմանդ կրակի վրա, հետո անպայման թողնում՝ հանգստանա։
Մշակութային նշանակություն
Տոլման հսկայական մշակութային նշանակություն ունի: Ավանդական այս ուտեստը , որը հաճախ պատրաստվում է տոնական առիթների, ընտանեկան հավաքույթների և տոների ժամանակ, խորհրդանշում է միասնությունը, ժառանգությունը և ավանդույթների փոխանցումը մի սերնդից մյուսին:
Տոլմայի պատրաստումը սիրո աշխատանք է, որը միավորում է ընտանիքներին և համայնքներին, երբ նրանք հավաքվում են միասին խաղողի տերևները քաղելիս և տոլման փաթաթելիս։ Երբ մենք ուսումնասիրում ենք տոլմայի հարուստ պատմությունը, հասկանում ենք նրա ամենազորավոր կողմը՝ ուտեստի հավաքական ուժը: Այս սիրելի ուտեստը միավորում է ընտանիքներին և ընդգծում գերդաստանի գեղեցկությունը բառի ամբողջական իմաստով։
